Metoda montessori, choć powstała 100 lat temu, przeżywa dziś prawdziwy renesans. Coraz częściej czytamy o niej w artykułach, w sklepach powstają specjalne działy z montessoriańskimi zabawkami, a nowo powstające szkoły i przedszkola pewnie czerpią z jej wartości. Choć jako sama metoda powstała na potrzeby edukacji, to coraz więcej rodziców korzysta z niej także w domu. Podpowiadamy, od czego warto zacząć codzienną przygodę z montessori i dlaczego nie powinniśmy tego robić od zakupu specjalnych zabawek i pomocy.
To, co jest kluczowe dla metody Marii Montessori to nie zabawki i konserwatywnie dobierane pomoce dydaktyczne, a podejście. By w domowych warunkach umożliwić dzieciom rozwój zgodnie z metodą montessori potrzebujemy przede wszystkim konsekwentnego stosowania jej kluczowych założeń i kierowania się na co dzień postawą szacunku względem dziecka i jego wyborów.
Jako rodzice często wpadamy w pułapkę wyręczania naszej pociechy w trudniejszych czynnościach: wiązaniu butów, jedzeniu czy pakowaniu się do szkoły. Tak jest szybciej i czyściej. Niestety w ten sposób maluchy nie uczą się zbyt wiele. Zamiast obsługiwać, starajmy się wspierać je w drodze do niezależności. Obserwujmy, z czym maluch sobie nie radzi i pomagajmy zamiast obsługiwać. W ten sposób nie tylko pracujemy nad jego samodzielnością, ale też okazujemy wiarę w jego możliwości.
Zadania mające na celu wspieranie samodzielności dziecka powinny być oczywiście dopasowane do jego wieku. Po samodzielnym chodzeniu i badaniu świata wokół przyjdą próby samodzielnego jedzenia, ubierania aż w końcu samodzielnego dbania o higienę i wypakowywania zakupów. Najważniejsze jest jednak to, abyśmy dali dzieciom przestrzeń do prób i błędów.
“Metoda wychowawcza bazująca na wolności musi uwzględniać działania, aby pomóc dziecku je nabyć. … Nie można być wolnym, jeśli nie jest się samodzielnym.” - Maria Montessori, Odkrycie dziecka
Wg Marii Montessori dzieci najwięcej uczą się przez naśladowanie dorosłych. Maluchy same często bawią się w naśladowanie naszych obowiązków i chcą angażować się w prace domowe. Metoda montessori zachęca, aby pozwalać dzieciom na aktywne uczestnictwo w domowych zadaniach. Musimy jednak robić to bez narzucania. Pozwólmy naszym pociechom wybrać, jakimi zadaniami się zajmą. W ten sposób nie tylko pomożemy im rozwijać samodzielność, ale będziemy też działać w zgodzie z kolejną zasadą metody montessori, czyli wolnością wyboru.
Z zadaniami dnia codziennego wiążą się wszystkie czynności związane z samoobsługą i wdrażaniem do samodzielności. Jeśli chcemy, aby nasza pociecha uczyła się nalewania sobie wody, ustawmy w jej zasięgu dzbanek z wodą i szklankę. Dzięki temu będzie mogła praktykować tę umiejętność niezależnie od nas. Kiedy nasze dziecko chce angażować się w przygotowywanie jedzenia, możemy wydzielić w kuchni przestrzeń na mały stolik i zostawić tam kilka niezbędnych przyborów. Wielu rodziców chwali tutaj też sobie learning tower, dzięki któremu dziecko może podglądać, jak wykonujemy konkretne kuchenne czynności i pomagać nam w ich przygotowywaniu.
Prace z działu zadań codziennych poza tym, że rozwijają motorycznie, to jeszcze pokazują maluchowi, że jest wartościowym członkiem rodziny i może pomagać w domowych obowiązkach.
U podstaw metody montessori znajdziemy oparcie procesu kształcenia na aktywności ucznia, jego zainteresowaniach, możliwościach i potrzebach. Kolejnym z ważnych założeń jest samodzielność. Montessoriańskie dzieci zwykle same lub w porozumieniu z nauczycielem/rodzicem podejmują decyzję nt. pracy, jaką będą się zajmować. Jest to o tyle ważne, co kształci to w nich poczucie sprawczości i odpowiedzialności. Poza tym, dzięki temu dzieci nabierają doświadczenia w ocenie własnych umiejętności, uczą się, jak dobierać materiały do swoich projektów i jak prosić o pomoc.
W myśl tych wartości dużą rolę w rozwoju dzieci odgrywa ich otoczenie, które powinno być możliwe najbardziej do nich dostosowane. Niskie półki, z których maluchy mogą swobodnie korzystać i materiały znajdujące się w zasięgu wzroku pozwalają dzieciom na samodzielne eksplorowanie przestrzeni wokół nich. Tak zaaranżowana przestrzeń sprzyja swobodnemu decydowaniu o tym, czym nasza pociecha chce się w danej chwili zajmować.
“W otoczeniu, w którym bodźce zmysłowe są wystawione po to, by dziecko mogło je swobodnie wybierać, nauczyciel musi starać się odejść na drugi plan. Działalność dziecka jest motywowana przez jego wolę, a nie przez nauczyciela.” - Maria Montessori, Odkrycie dziecka
Metoda Marii Montessori pozwala wykształcić zdolności, które są nie do przecenienia w dorosłym życiu. Stawia na samodzielność, wiarę we własne możliwości, ciekawość świata i umiejętność podejmowania decyzji. Jeśli chcemy, aby takie kompetencji naszych dzieci rosły w siłę, dbajmy o to, aby stwarzać im na co dzień warunkunki, w których będą mogły odkrywać i rozwijać własne możliwości oraz zainteresowania we własnym rytmie.
